Zajmijmy się przez pewien czas "Panem Tadeuszem", niewątpliwie jednym z najważniejszych utworów w historii naszej literatury.
"Pan Tadeusz" został wydany po raz pierwszy w Paryżu, w 1834 roku. Mickiewicz już od wielu lat przebywał na emigracji. Najpierw, z konieczności (zesłanie) spędził kilka lat w Rosji. Tu powstały między innymi sonety (pamiętajcie o "Stepach akermańskich"). Następnie podróżował po różnych krajach Europy zachodniej. Niestety, nie było mu dane wrócić do kraju.
Poeta, podobnie jak wielu innych polskich emigrantów, osiedlił się w stolicy Francji. Tęsknota za ojczystym pejzażem skłoniła go do napisania niezwykłego poematu - epopei, czyli "Pana Tadeusza".
Omawiając utwór, zaczęliśmy (jak może pamiętacie) od końca - od epilogu. Tam właśnie poeta wyjaśnia, że jego utwór jest swego rodzaju ucieczką od paryskiego świata do "kraju lat dziecinnych" Ten "moment" znajdziecie w rysunkowej notatce. Notatka przedstawia także wielu bohaterów epopei. Trzeba będzie przypomnieć sobie te postacie. Kto lubi słuchać, niech zapozna się z dwoma wykładami z youtube, do których linki zamieszczam.
Wprowadzenie do "Pana Tadeusza":
https://www.youtube.com/watch?v=u8x_V5fvsQc
Kto jest kim w "Panu Tadeuszu"?
https://www.youtube.com/watch?v=5q-xLOPYunw

Zamiast rysunkowej notatki dodaję dziś dwa zdjęcia. Pierwsze przedstawia dworek w Woli Okrzejskiej. Mieści się tu muzeum poświęcone autorowi "Latarnika". Jak może pamiętacie, Sienkiewicz urodził się w 1846 roku właśnie w tej miejscowości.

Rzeźba przed dworkiem przedstawia prawdopodobnie pana Zagłobę, jednego z najważniejszych bohaterów Trylogii.
Drugie zdjęcie wykonane zostało w jednym z pomieszczeń. Myślę, że bez problemu rozpoznacie postać i sytuację.

Dodaję jeszcze link, który będzie potrzebny siódmoklasistom do zadania domowego. Przekieruje on was do strony w e-podręcznikach. Jutro podam kolejne wskazówki.
https://epodreczniki.pl/a/jacy-oni-sa-charakterystyka-postaci/Df8RtPBE5

Kolejna rysunkowa notatka na temat "Latarnika", tym razem o akcji i fabule.
Akcja noweli jest zbudowana bardzo prosto. Tak naprawdę tworzy ją kilka wydarzeń zapoczątkowanych przybyciem Skawińskiego do Aspinwall oraz rozmową z konsulem, w wyniku której bohater otrzymuje posadę latarnika. Ten moment to zawiązanie akcji. Jej rozwój jest jakby opóźniany przez narratora opowiadającego o przeszłości bohatera, jego tułaczce po świecie (nazywamy to retrospekcją). Następnie narrator snuje opowieść o przeżyciach Skawińskiego podczas pobytu w latarni. Tu uwaga opowiadającego skupia się na "życiu wewnętrznym" postaci, akcja praktycznie zatrzymuje się, by nabrać tempa począwszy od słów "Ale nadeszło przebudzenie..." Teraz wydarzenia zmierzają szybko do punktu kulminacyjnego. Ten właśnie element akcji przedstawiony jest w rysunkowej notatce. Należy ją "czytać" od lewego dolnego rogu. W "chmurce" przedstawiony został sen Skawińskiego o ojczyźnie. Puenta to obrazek w prawym górnym rogu.
Akcja większości nowel "jest jednowątkowa i charakteryzuje się prostotą, przejrzystością i dramatycznym napięciem" ("Podręczny słownik terminów literackich").
Zwróćcie uwagę na trudne czasem do określenia różnice między akcją a fabułą.

Podaję jeszcze link do inwokacji "Pana Tadeusza". Warto posłuchać słów, które tak ogromne wrażenie wywarły na bohaterze "Latarnika".
https://www.youtube.com/watch?v=_AWlMBB6QWA

Drodzy ósmoklasiści! Korzystamy z okazji i oglądamy (obowiązkowo 😉😀) w ramach naszych powtórek najnowszą adaptację "Zemsty", którą zamieszcza na swojej stronie TVP. Oto link
https://vod.tvp.pl/video/zemsta,zemsta,47189046

Nasza dzisiejsza rysunkowa notatka poświęcona jest latarnikowi Skawińskiemu. Na środku planszy - portret bohatera. Narrator już na początku noweli opisuje tę postać. Odpowiednie cytaty znajdują się obok portretu. Spróbujcie wyobrazić sobie tego człowieka. Zastanawiam się, jak rozumiecie słowa: "miał płeć spaloną" oraz "czerstwy"(wygląd). Sięgajcie do słowników.
W rozmowie z konsulem Falconbridge pojawiają się kolejne informacje. Okazuje się, że Skawiński był dzielnym żołnierzem, odznaczonym za bohaterstwo wieloma odznaczeniami.
Najważniejsze będą cytaty dotyczące cech charakteru. Kilka z nich narrator nazywa wprost np. pracowity, uczciwy (charakterystyka bezpośrednia). Zasadniczym rysem charakteru Skawińskiego jest właśnie uczciwość, szlachetność, prostota (w sensie jak najbardziej pozytywnym - dziecięca prostota) oraz wytrwałość, upór i hart ducha - niezłomność. Bardzo ważnym określeniem jest też - "wieczny tułacz".
W latarni ten człowiek znajduje swój "port". Ma nadzieję, że oszczędzona mu będzie dalsza tułaczka. Okazuje się jednak, że nie dane mu jest odpocząć. Przypomnijcie sobie te fragmenty noweli, które mówią o pobycie w latarni. Zwróćcie uwagę na przeżycia Skawińskiego. Szczególnie uważnie prześledźcie wydarzenia związane z "Panem Tadeuszem". Lektura epopei i jej konsekwencje to punkt kulminacyjny noweli. (przypominamy sobie przy okazji cechy gatunku).

Tym razem rysunkowa notatka z gramatyki. Uporządkujmy wiadomości o częściach zdania. To, co najważniejsze znajdziecie na planszy, którą zamieszczam. Więcej szczegółów oraz ćwiczenia dostępne są w różnych miejscach w internecie. Ja polecam jak zwykle epodręczniki. Nie zapominajcie też o repetytoriach.
epodreczniki.pl/a/opis-zdania-pojedynczego---cwiczenia/DFviviFTB

Dzisiejszy post dotyczy zarówno siódmoklasistów (pozdrawiam 😀), z którymi omawiamy "Latarnika", jak i ósmoklasistów (również pozdrawiam 😉), którzy powtarzają lektury obowiązkowe. A zatem kilka słów o "Latarniku".
Przyjrzyjcie się zamieszczonej niżej mapce. Obrazuje ona losy bohatera noweli. Akcja utworu zaczyna się od przybycia Skawińskiego do Aspinwall, "niedaleko Panamy". Stary Polak otrzymuje tu posadę latarnika. Jest człowiekiem zmęczonym życiem. Narrator opowiada jego historię (jest to tzw. retrospekcja). Przez wiele lat był żołnierzem. Najpierw walczył w powstaniu listopadowym (1831), później uczestniczył w wielu różnych wojnach w Europie i Ameryce. Miejsca walk oznaczyłem czerwonym symbolem skrzyżowanych szabel. Po wielu latach służby wojskowej Skawiński rozpoczął życie cywila. Jego różne zajęcia, zawody oznaczone są ma mapce różnymi symbolami, rozsianymi po wszystkich prawie konntynentach. Życie bohatera podsumowują dwa ważne cytaty: jeden w tytule, drugi w lewym dolnym rogu kartki.
"Studiując" rysunkową notatkę, zastanówcie się nad pytaniem:
Jakie cechy charakteru pozwoliły Skawińskiemu przetrwać wszystkie trudy i niepowodzenia?
Pomyślcie też, z jakimi znanymi postaciami literackimi (może mitologicznymi) kojarzy się ta postać.

Właśnie uświadomiłem sobie, że wkradł się do tej rysunkowej notatki pewien historyczno-geograficzny błąd. To pewnie jakiś chochlik :)). A może ktoś z was zauważy? Dodam tylko, że nie chodzi o zarysy kontynentów,mapka była rysowana "od ręki". Szukajcie w pobliżu miejsca akcji noweli, kojarzcie z czasem akcji. Co się nie zgadza?

Zapraszam was dzisiaj do tajemniczego świata "Świtezianki". Wydarzenia opisane przez Mickiewicza rozgrywają się nad jeziorem Świteź, znanym też z innej ballady. Świteź to rzeczywiste miejsce - jezioro, nad którym bywał w młodości Mickiewicz przy okazji wizyt  u znajomych w tuhanowickim dworze. Z miejscem tym wiążą się różne legendy, które poeta z pewnością słyszał. Wpływ tych legend dostrzegamy właśnie w balladach.
Ballada, która nas interesuje jest ciekawie opracowana w e-podręcznikach. Znajdziecie tam wiele ćwiczeń, dzięki którym możecie sobie przypomnieć fabułę, postacie oraz najważniejsze problemy związane z tym romantycznym tekstem. Zapamiętajcie najważniejsze cechy gatunku.
Poza tym zamieszczam kilka ilustracji, czyli rysunkowych notatek. Mam nadzieję, że wam pomogą w powtórkach. 😀
https://epodreczniki.pl/a/ballada-o-pannie-z-jeziora/DWL4x6W36

Wszystkie teksty włączone do ilustracji pochodzą z ballady. Zwróćcie uwagę na to, że  ballada łączy elementy epickie, dramatyczne oraz liryczne. Ujawnia się narrator, który nie wie wszystkiego o bohaterach. Pojawiają się dialogi (notatka ma formę komiksu, więc mogłem zastosować "dymki"), bardzo ważne są opisy przyrody, które tworzą niezwykły nastrój. Zapraszam do lektury. Przenieście się w wyobraźni nad Świteź!

Centralna Komisja Egzaminacyjna zamieszcza na swojej stronie zestawy zadań dla ósmoklasistów. Zajrzyjcie koniecznie na tę stronę i starajcie się ćwiczyć rozwiązywanie arkuszy. Zamieszczam link.
https://cke.gov.pl/

Adam Mickiewicz opisał wierszem bitwę. Niezwykły to opis. Jego piękno chyba najlepiej się odbiera słuchając dobrej recytacji, dlatego jeszcze raz zachęcam do obejrzenia fragmentu "Syzyfowych prac". (recytacja Zygiera). Spróbujcie wyobrazić sobie całą tę sytuację. Może pomogą wam w tym dwie rysunkowe notatki.
Na pierwszym rysunku, trochę symbolicznie ukazałem redutę bronioną przez nielicznych żołnierzy. Strzelają oni nie tylko z karabinów. Mieli także "sześć armat" (nie przedstawionych na rysunku). Ważne są cytaty umieszczone na rysunku, zwłaszcza epitety i porównania: "biała, wąska, zaostrzona jak głaz bodzący morze". Przymiotniki określające redutę pomagają maszej wyobraźni.
Wokół reduty widzimy krąg wojsk rosyjskich. Rosjanie mają olbrzymią przewagę - "dwieście armat grzmiało". W lewym górnym rogu widać postać narratora. To oficer, który mógł oglądać wydarzenia z niewielkiej odległości. Dla zapewnienia sobie lepszego widoku "wstąpił na działo".

Drugi rysunek przedstawia końcowy etap bitwy. Porucznik Ordon, widząc, że dalszy opór jest beznadziejny, chwycił "palną świecę", (przypuszczam, że było to coś do zapalania lontów armat" i pobiegł do magazynu z prochem. Po chwili rozległa się straszliwa eksplozja.

Zapoznajcie się z tekstem wiersza do końca, zwracając uwagę na dziesięć ostatnich wersów. Jak jest w nich ukazany los Ordona. Jaka była prawda o oficerze? Jak Mickiewicz ukazał tę postać i dlaczego? Wreszcie - jaka ogólna refleksja dotycząca dziejów świata konczy ten utwór.

Dodaję jeszcze post dla siódmoklasistów. Mam nadzieję, że wszyscy przeczytali już "Latarnika".😏
Główny bohater to ciekawa postać, wiele w życiu doświadczył i wiele widział. Spróbujcie z atlasem geograficznym prześledzić szlak jego wędrówki. Odnajdźcie na mapie świata miejsca, w których się znalazł na dłuższy lub krótszy czas. Jeśli chcecie, możecie narysować sobie taką mapkę podróży Skawińskiego (przyda nam się później). Zaznaczcie na swojej mapce Aspinwall, czyli miejsce, w którym rozgrywa się akcja utworu.

Z epoki Krasickiego (pamiętacie - oświecenie) "krótki skok" do przodu i jesteśmy w epoce romantyzmu. Tu zatrzymamy się trochę dłużej. Na liście lektur obowiązkowych jest sporo utworów romantycznych. Nasi wybitni twórcy: Mickiewicz, Słowacki, Norwid tworzyli w tej właśnie epoce. Wszystkie te teksty czytaliśmy już i omawialiśmy na lekcjach. Teraz pora na powtórzenie.
Zaczniemy od Mickiewicza i jego "Reduty Ordona".
Ten długi wiersz, właściwie poemat powstał po powstaniu listopadowym (1831) i jest z nim tematycznie związany. Opowiada o jednym z powstańczych epizodów. Przypomnijcie sobie, jakie to wydarzenie. Szczegółowe informacje można znaleźć w Wikipedii (oczywiście nie musicie znać tej historii ze szczegółami, ale trzeba ogólnie wiedzieć kto z kim walczył, kiedy to się działo i kim był Ordon)
Zwróćcie uwagę, że w tytule pojawia się dopisek - "Opowiadanie adiutanta". Cały tekst ma zatem formę monologu oficera, uczestnika, a raczej obserwatora wydarzeń. (z pewnej odległości). Mówi on na początku: "Nam strzelać nie kazano, wstąpiłem na działo". Obserwuje wydarzenia rozgrywające się na placu boju. Widzi jak masa wojsk rosyjskich zbliża się do reduty " długą, czarną kolumną jako lawa błota nasypana iskrami bagnetów". Armia nieprzyjaciela jak morze zaczyna zalewać polską redutę. Obrońcy mają zaledwie sześć dział, ale bronią się dzielnie. Opis walki jest niezwykle dynamiczny. Zamieszczam link do tekstu, a oprócz tego poproszę o odnalezienie w poprzednich wpisach na blogu linku do fragmentu filmu "Syzyfowe prace". Jak pamiętacie utwór ten recytował w czasie lekcji języka polskiego Zygier.
Na podstawie repetytoriów przypomnijcie sobie, w jaki sposób ukazane zostały dwa walczące wojska i jaką rolę pełni w obrazie bitwy kontrast. Może jeszcze pamiętacie, jak mówiliśmy o symbolicznym znaczeniu kolorów - zwłaszcza bieli i czerni. Jeśli nie, odsyłam do notatek w zeszytach z klasy siódmej 😊 .
Ostatnią sprawą (ale ważną) w związku z "Redutą Ordona" jest język, środki poetyckie. Poszukajcie w opisie bitwy przykładów animizacji, apostrofy, epitetów, porównań, pytań retorycznych, wyrazów dźwiękonaśladowczych.
Dodam jeszcze, że rysunkowa notatka do tego tematu jest w przygotowaniu, dołączę wkrótce.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Reduta_nr_54
https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/reduta-ordona.html

Dzisiaj o Ignacym Krasickim i jego satryrze "Żona modna". Może pamiętacie, że Krasicki był wybitnym poetą żyjącym w epoce oświecenia (2. poł. XVIII wieku). Był także biskupem warmińskim. Jego znakomite wykształcenie oraz talent literacki przyczyniły się do tego, że znalazł się w kręgu znajomych króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Uczestniczył w organizowanych przez króla obiadach czwartkowych.
W piątej klasie omówiliśmy kilka bajek Krasickiego: "Przyjaciele", "Lew pokorny", Kruk i lis". Warto przypomnieć sobie te teksty. Są bardzo krótkie, ale dają do myślenia. Powtórzcie też, czym cechuje się gatunek literacki, który nazywamy bajką. (tu odsyłam do repetytoriów).
Chciałbym, abyśmy przypomnieli sobie naszą lekturę obowiązkową, czyli satyrę "Żona modna".
Zamieszczam link do tekstu na stronie wolne lektury.
https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/satyry-czesc-pierwsza-zona-modna.html
Przeczytajcie utwór uważnie, zwróćcie uwagę na objaśnienia. Zamieszczam cztery rysunkowe notatki. Chciałbym, aby pomogły wam one lepiej zrozumieć i zapamiętać fabułę satyry. Istotne będą dla nas także charaktery ukazane przez Krasickiego: pan Piotr oraz jego żona. Satyra jest gatunkiem literackim, który ma na celu ośmieszenie pewnych zjawisk, postaw, ludzi z ich różnymi wadami. (poczytajcie o satyrze jako gatunku w repetytoriach)

Rysunkowa notatka przedstawia sytuację, którą przedstawił Krasicki na początku. Czytając ten utwór musimy być świadomi czasu wydarzeń, obyczajów, a nawet mody. Ukazałem pana Piotra i jego znajomego w staropolskich strojach szlacheckich - kontuszach, z szablami u boku.
Pan Piotr - bohater a zarazem narrator - ożenił się. Spotyka znajomego, któremu opowiada o młodej małżonce.

Coż, na początku wydawało się, że będzie pięknie. Przyszła żona miała wiele zalet (jedną z największych dla Piotra były "cztery wsie dziedziczne") Niestety, była wychowana w mieście! I to zdaniem Piotra było źródłem późniejszych nieszczęść. Jeszcze przed ślubem zawarto intercyzę. (sprawdźcie, co to takiego). Następnie poszukajcie w tekście satyry, jakie były postanowienia zapisane w tym dokumencie.

O tym, co wydarzyło się po ślubie, mówi kolejna plansza. Sprawdździe w tekście, jakiej to "bryki" zażyczyła sobie małżonka i co zabrała w podróż. Pozostałe jej życzenia też mamy zobrazowane w rysunkowej notatce. Wszystko musiało być zgodne z najnowszą modą. Cóż, wziął sobie pan Piotr "żonę modną". Okazało się wkrótce, że to dopiero początek kłopotów.

Pani żona zarządziła wielkie zmiany. Poczytajcie, co działo się w domu biednego Piotra. Narrator krótko podsumowuje: "Zgoła przeszedł mój domek warszawskie pałace, a ja w kącie nieborak jak płaczę, tak płaczę." (spotkałem się też z wersją "jak płacę, tak płacę"!!!:)
Wreszcie finałowa scena satyry (na dole strony). Widać tu, jak skończyło się przyjęcie. Pokaz fajerwerków spowodował pożar gospodarskich zabudowań. Piotr ratował - goście świetnie się bawili!
Po tych wszystkich przygodach Piotr i jego żona wyjechali do miasta. On z taką refleksją: "ale dobrze mi tak, choć frasunek bodzie. Cóż mam czynić? Próżny żal, jak mówią, po szkodzie".