Poeta i malarz ukazują bitwę

 Chciałbym Wam zaprezentować obraz Wojciecha Kossaka "Bitwa o Olszynkę Grochowską". Jest to znane i często reprodukowane dzieło, ukazujące jedną z najważniejszych bitew powstania listopadowego. 

Na pierwszym planie widać szereg piechurów idących do ataku. Z lewej strony widzimy oficera z szablą w dłoni. Na głowie nie ma czapki, pewnie zgubił ją w bitewnym zamieszaniu. Żołnierze strzelają, jeden ładuje karabin, inny wypuścił broń z ręki i pada trafiony kulą przeciwnika. Możemy sobie wyobrazić odgłosy wystrzałów... Dzieło malarza przemawia do wyobraźni. A opis poety?

Kiedy czytamy o bitwie, jak na przykład w "Reducie Ordona", tym bardziej musimy wysilić naszą wyobraźnię. Przecież pisarz, poeta stara się namalować bitwę słowami, a nie jest to łatwa sztuka. Jak pokazać dramatyzm i dynamikę wydarzeń? Mickiewicz zrobił to w sposób mistrzowski. Jego niezwykle emocjonalny i plastyczny opis może przemówić do wrażliwości nawet współczesnego czytelnika. A może się mylę? Jeśli jednak tekst ten trafia "na warsztat" muzyków hip-hop, o czym się przekonaliśmy słuchając "Reduty" w wykonaniu grupy "Trzeci wymiar", to chyba coś w tym jest. Ale co? Czy tylko rytm? No nie, jest też kunszt poetycki i wielka idea.

Na kolejnej lekcji poświęconej wierszowi Mickiewicza zajmiemy się środkami językowymi. Zamieszczam link do ćwiczenia na learningapps.

Środki stylistyczne w "Reducie Ordona"

Historia i legenda, czyli o reducie Ordona

 Adam Mickiewicz opisał w "Reducie Ordona" fakty historyczne. Ale nie do końca. Bohaterska obrona szańca na przedpolach Warszawy w 1831 roku, czyli w czasie powstania listopadowego rzeczywiście miała miejsce. Reduta została zdobyta przez wojsko rosyjskie, a potem wysadzona, co spowodowało duże straty wśród obrońców i Rosjan. Wszystko to jest prawdą. Wymysłem jest natomiast śmierć podporucznika Ordona. O jego życiu i tragicznej śmierci możecie poczytać w Wikipedii.

Ordon - biografia

Rodzi się pytanie: Dlaczego poeta napisał o śmierci podporucznika? "Reduta Ordona" to wiersz o niezwykle silnej wymowie patriotycznej. Utwór o zniewoleniu i wolności oraz o obronie tej ostatniej wartości. Dla Mickiewicza nie była najważniejsza wierność faktom. Dużo ważniejsze było ukazanie postawy - nieugiętej, niezłomnej obrony placówki, a w szerszym sensie - obrony wartości, jaką jest wolność właśnie. Ta postawa była faktem, śmierć bohatera, chociaż niezgodna z historią, miała zapewne podkreślić ofiarność obrońców reduty. Takie uwznioślanie historii zdarza się poetom. Przypomnijcie sobie choćby "Pieśń o żołnierzach z Westerplatte" Gałczyńskiego.

Zadanie

Zadanie 2

Zamiast rysunkowej notatki - portrecik żołnierza z czasów powstania listopadowego. Niech pomoże naszej wyobraźni, kiedy będziemy czytali opis bitwy w wierszu Mickiewicza.

Rozprawka i sztuka argumentowania

 W klasie siódmej spotykamy się na lekcjach języka polskiego z dość trudną formą wypowiedzi pisemnej, jaką jest rozprawka. Najkrócej mówiąc rozprawka będzie dowodzeniem słuszności jakiegoś twierdzenia, zdania, czyli tzw. tezy poprzez przywoływanie argumentów. Proponuję zaczynać naukę pisania rozprawki od prostych przykładów z życia codziennego. Temat rozprawki będzie miał często formę pytania:

Czy sport to zdrowie?

Czy podróże kształcą?

Czy warto mieć w domu jakieś zwierzę?

Czy należy czytać książki?

Oczywiście temat będzie przeważnie bardziej rozwinięty i sprecyzowany. Czasem może nam się przy pierwszej lekturze wydawać trochę  trudny, niezrozumiały. Zawsze będzie nas zmuszał do rozważenia jakiejś sprawy, jakiegoś problemu, czyli będzie skłaniał do myślenia 😉

Na początku rozprawki należy sformułować tezę. I jest to stosunkowo najłatwiejszy etap pracy. Jeśli zgadzam się np. z tym, że podróże są kształcące, piszę po prostu: Uważam, że podróżowanie po świecie może człowieka wiele nauczyć. Albo: Sądzę, że podróże po świecie bardzo sprzyjają rozwojowi człowieka, kształcą jego umysł i charakter. W ten sposób sformułowaliśmy tezę. Teraz trzeba będzie zgromadzić argumenty i potwierdzić je przykładami. Jeśli piszemy rozprawkę o korzyściach wynikających z podróży, możemy na przykład przytoczyć taki argument: podróże dają możliwość bezpośredniego poznawania kultury, obyczajów, życia innych ludzi. Do tego argumentu dodajemy jeszcze jakiś przykład, możemy powołać się na doświadczenia własne lub czyjeś: " W wakacje spędziłem dwa tygodnie z rodziną na greckiej wyspie. Mogłem obserwować, jak żyją jej mieszkańcy. Ciekawym doświadczeniem było dla mnie próbowanie miejscowych potraw.. W ten sposób rozwijamy argument pierwszy. Warto jeszcze zakończyć tę część rozprawki wnioskiem cząstkowym: Dzięki tej podróży wzbogaciłem swoją wiedzę o świecie, co mogłem wykorzystać na lekcjach geografii i historii.

W dalszej części rozprawki należy podać jeszcze ze dwa argumenty, kierując się tym samym schematem: argument - przykład - wniosek.

Wreszcie w zakończeniu zgrabnie 😊 zamykamy nasze rozważania. Potwierdzamy tezę oraz formułujemy jakiś wniosek końcowy.

Trochę trudniejszą formą rozprawki będzie rozprawka z hipotezą, ale o tym innym razem.

Zamieszczam przykładową rozprawkę o ochronie środowiska naturalnego, którą wykorzystaliśmy na lekcji.

           Człowiek żyje na Ziemi od setek tysięcy lat. Ludzie stanowią część świata natury i przez cały czas musieli zmagać się z jej potęgą, walczyć z żywiołami, aby uczynić swoje życie bezpieczniejszym i bardziej komfortowym. Ta walka o lepsze życie przyczyniła się do rozwoju cywilizacji. W ostatnich stuleciach okazało się jednak, że postęp cywilizacyjny zaczął zagrażać środowisku naturalnemu. Troska o świat przyrody jest według mnie jednym z najważniejszych zadań dla obecnie żyjących pokoleń. Postaram się to uzasadnić, przytaczając kilka argumentów.

           Po pierwsze, dbając o środowisko, powstrzymujemy zmiany klimatyczne. Dzięki ochronie lasów zmniejsza się emisja dwutlenku węgla powodującego efekt cieplarniany. Ludzie mogą także zmniejszyć negatywne skutki ocieplenia klimatu dbając o to, aby więcej było terenów zielonych, zwłaszcza w dużych miastach. Zakłada się zatem ogrody i parki. Nowoczesne budynki posiadają często własne pełne roślin ogródki na wysoko położonych dachach. Takie działania będą miały na pewno znaczenie, jeśli będą stosowane na dużą skalę na całym świecie.

           Po drugie, chroniąc środowisko wykazujemy się troską o piękno krajobrazu, które jest ważne zarówno dla nas, jak i dla przyszłych pokoleń. Już od dawna tereny szczególnie cenne pod względem przyrodniczym i krajobrazowym obejmuje się szczególną ochroną. Tworzone są parki narodowe oraz krajobrazowe. W Polsce i w innych krajach jest już wiele takich terenów. Przykładem może być Poleski Park Narodowy, położony na Lubelszczyźnie.

          Nie należy również zapomniać o fakcie, że ochrona środowiska polega również na ratowaniu zwierząt. Szybki rozwój cywilizacyjny powoduje, że są one eliminowane ze swoich naturalnych środowisk. Często stają się ofiarą człowieka i ich istnienie jest zagrożone. Dobrym przykładem może być los słoni afrykańskich, które przez długi czas zabijano jedynie po to, aby uzyskać kość słoniową. Obecnie słoń afrykański objęty jest ścisłą ochroną. Takich zagrożonych unicestwieniem gatunków jest wiele. Ich prawna ochrona stała się dla nas koniecznością, jeśli chcemy, aby przetrwały.

         Przedstawione przeze mnie argumenty potwierdzają tezę, że ochrona środowiska jest bardzo ważnym zagadnieniem dla współczesnych ludzi. Od tego czy uda nam się ocalić czystą, nieskażoną ziemię, wodę i powietrze zależy los całej ludzkości.

Dodaję jeszcze rysunkową notatkę z podsumowaniem.