Co się dzieje w akcie pierwszym "Zemsty"?

 Cześnik, szlachcic i niemłody już kawaler, chce się żenić. Zastanawia przy śniadaniu się, jaka żona byłaby dla niego najodpowiedniejsza. Chciałby, aby wniosła do małżeństwa duży majątek. Jest to dla niego najważniejsza z "zalet" przyszłej małżonki. Postanawia wreszcie, że najlepszą kandydatką będzie Podstolina.

"Z wdówką zatem działać zacznę..."

W tejże chwili do domu Cześnika wpada Papkin. Jest "po francusku ubrany, przy szpadzie". Na podstawie didaskaliów możemy wyobrazić sobie, jak wygląda. Zaczyna od przechwałek:

"Pędząc cwałem na rozkazy,/Zamęczyłem szkap bez liku..."

"Byłbym zaraz dopadł konia.../Bom jest jeździec doskonały..."

Cześnik informuje Papkina, że zamierza posłużyć się nim, jako posłem w potrzebie do Rejenta. Tymczasem jednak chce go wysłać do Podstoliny, aby wypytał, czy zgodziłaby się przyjąć życzliwie starania Cześnika o rękę. Wysyła posła, ponieważ sam: "rozprawiać z niewiastami... Owe jakieś bałąmutnie,/afektowe świegotanie/ Niech mi zaraz łeb kto utnie,/ Nie potrafię, mocium panie". Znaczy to tyle, że nie umie prowadzić rozmowy o uczuciach z kobietą.😉

Z kolei niezwykle wymowny Papkin z wielką ochotą podejmuje się porozmawiać z Podstoliną.

Rozmowę z Podstoliną, czyli Hanną zaczyna Papkin od "hymnu" na cześć jej urody:

"Żartobliwej pełna weny Podstolino! pół anioła! Kolosalny wzorze cnoty..." Po dłuższej przemowie wreszcie sugeruje wreszcie, że człowiek "grzeczny i majętny, i stateczny", czyli Cześnik Raptusiewicz chce się starać o jej rękę. Podstolina nie mówi tego wprost, ale zgadza się na małżeństwo z Cześnikiem.

W innej części zamku, przy murze, który dzieli posiadłość na dwie części pojawiają się murarze, który na polecenie Rejenta zaczynają naprawiać uszkodzony mur. Wywołuje to prawdziwą furię gwałtownego Cześnika:

" Mur naprawia,/mur graniczny, trzech mularzy! On rozkazał, on się ważył. (...) Trzech wybiję, a mur zburzę, zburzę, zniszczę aż do ziemi!".

Przy tym właśnie murze spotykają się w altanie Wącław i Klara. Są zakochani, ale nieszczęśliwie. Wacław jest synem Rejenta, zaś Klara - bratanicą Cześnika. To jest nie lada przeszkoda. Niecierpliwy Wacław chciałby już być z Klarą, proponuje więc ślub, nawet bez zgody opiekunów. Klara jednak nie chce się na to zgodzić. To byłoby wbrew dobremu obyczajowi.

Przy murze gromadzą się służący Cześnika pod przywództwem Papkina. Cześnik i Rejent, wychylają się ze swoich okien, prowadzą sprzeczkę, która kończy się słowami Raptusiewicza: "Hej, Gerwazy! Daj gwintówkę! Niechaj strącę tę makówkę". Tymczasem służba z kijami wdaje się w bójkę z murarzami. Papkin przezornie stoi z tyłu. Dopiero jak wszyscy znikają, pojawia się na placu boju ze słowami:

"Ha! hultaje, precz mi z drogi,/bo na miazgę was rozgniotę - Nie zostanie jednej nogi. /A mam diablą dziś ochotę! Wielu was tam? Chodź tu który! /Nie wylezie żaden z dziury? /O wy łotry! O wy tchórze!? Jutro cały zamek zburzę."

Nagle pojawia się Wacław i zaskakuje Papkina swoim zachowaniem. Oto oddaje mu się w niewolę jako jeniec. Przedstawia się jako komisarz Rejenta.

Opisane wydarzenia są treścią aktu pierwszego komedii Fredry.

W zamku Cześnika i Rejenta

 Mam nadzieję, że przeczytaliście "Zemstę" Aleksandra Fredry. Dobrze byłoby też obejrzeć przynajmniej jedną z licznych inscenizacji. Znajdziecie je (co najmniej trzy) na stronie TVP VOD. Zachęcam Was do poświęcenia 90 minut, bo nie trwają one dłużej. Myślę, że oglądając, a nie czytając, nie tylko lepiej zrozumiecie fabułę, ale także charaktery postaci zagranych przez dobrych aktorów ukażą się Wam w pełni, inaczej niż tylko odebrane przez lekturę drukowanego słowa.

Dzisiejsza rysunkowa notatka przedstawia miejsce wydarzeń oraz dwie postacie: Cześnika i Rejenta. Na planszy można wpisać informacje o czasie i miejscu oraz bohaterach komedii. Możecie też wykonać własne portrety pozostałych postaci, czyli...?

Weź byka za rogi! Zasady pisowni.

 Nauka ortografii jest jak hiszpańska corrida, czyli walka z bykami. 😉My też walczymy z "bykami" ortograficznymi. Pomocą w tych zmaganiach są zasady pisowni, które powinniśmy poznać i stosować. Jeśli będziecie wytrwale ćwiczyć, trenować ortografię, żadne byki nie będą wam straszne. Zamieszczam link do ćwiczenia z zasad ortografii. Mam nadzieję, że quiz nie sprawi wam kłopotów. 😀

quiz zasady pisowni

Błędy nasze powszednie, czyli komentarz do zadania domowego

 Czasownik „wziąć” bywa kłopotliwy. Nie tylko chodzi o formę „wziąść”, która nie jest zgodna z normą wzorcową. Niektórym sprawia kłopot tworzenie poprawnych form osobowych. Chłopcy i panowie mówią czasem „więłem”, oczywiście poprawna forma brzmi „wziąłem”. W liczbie mnogiej zastosujemy formy „wzięliśmy” w rodzaju męskoosobowym oraz „wzięłyśmy” w rodzaju niemęskoosobowym. Pamiętajmy o poprawnym akcentowaniu tych form – na trzecią sylabę od końca: wzię- liś-my

Inny czasownik, w którym popełniamy błędy to „włączać (wraz z wyrazami pokrewnymi np. wyłączać, rozłączać, dołączać, załączać). Pamiętajmy, zawsze starajmy się mówić włączam, załączam, wyłączam itp.

Tak samo brzmiący wyraz może mieć różne znaczenia. Na przykład wyrazy: „bal” czy też „przypadek”. Bal to zabawa taneczna, ale także belka drewniana. W zależności od znaczenia w odmianie wyrazy te będą posiadały różne końcówki: nie będzie balu noworocznego, nie ma bala o takiej długości. Sprawdźcie w odpowiednim słowniku, jakie będą właściwe formy rzeczowników: przypadek, oko, zamek, ucho i wpiszcie w ćwiczeniu 4/79 (Zeszyt ćwiczeń odpowiednie formy).

W ostatnim przykładzie chodzi o Włochy – państwo oraz Włochy – dzielnicę Warszawy. Która z form miejscownika będzie poprawna?

Błędy składniowe mogą powodować zabawne efekty. Widać o w przykładach zdań z ćwiczenia 5/80: Dostrzegliśmy szkody wyrządzone przez myszy, niektóre bardzo poważne. Czy myszy były poważne, czy szkody? Zdanie powinno raczej brzmieć: Dostrzegliśmy poważne szkody wyrządzone przez myszy. Inny przykład: W zeszłym roku często kąpaliśmy się w stawie z tatą, który był teraz cały pokryty rzęsą. Śmieszne? Prawda? Tata był pokryty rzęsą. Nic dziwnego, kąpał się w stawie. Zdanie powinno mieć taką postać: W zeszłym roku często kąpaliśmy z tatą w stawie pokrytym rzęsą. I jeszcze jeden zabawny przykład z ćwiczenia 1/78. Jest to zdanie z rubryki „Humor zeszytów szkolnych”: Zginął pies bokser z krótko uciętym ogonem, do którego były mocno przywiązane małe dzieci oraz ich babcia.

Pamiętajcie, starajcie się tak budować zdania, aby ich sens był jasny i jednoznaczny.

Słówek kilka o normach językowych

Najpierw ogólna refleksja. W życiu człowieka ważne są różne normy. Cieszymy się, kiedy mamy wyniki badań lekarskich w normie. Normy społeczne porządkują nasze życie. A zatem czym jest norma i czy istnieją normy językowe, dotyczące naszego sposobu wypowiadania się? Najprościej rzecz ujmując, norma będzie chyba stanem, który mieści się w pewnych granicach uznanych powszechnie za prawidłowe. A w języku? Norma językowa to pewien wzorzec poprawnego wypowiadania się. Wiemy, że jeśli na przykład użyjemy czasownika „poszłem” albo „wyszłem”, nauczyciel poprawi nas: „Jasiu, mówi się „poszedłem”.😉 Dlaczego? Ponieważ przekroczyliśmy normę językową, popełniliśmy błąd językowy. Błąd językowy będzie zatem wypowiedzią niezgodną z powszechnie obowiązującym wzorcem poprawnej wypowiedzi, czyli z normą jezykową.

Dowiedzieliśmy się także na ostatniej lekcji, że istnieją dwie normy językowe – wzorcowa i użytkowa. Norma wzorcowa będzie językiem w pełni poprawnym, starannym, zgodnym z pewnym wzorem polszczyzny, którym powinni się posługiwać ludzie wykształceni i oczytani, zwłaszcza ci, którzy często zabierają głos publicznie w sytuacjach oficjalnych. Trudno sobie wyobrazić dziennikarza, który popełnia błędy językowe. On ma „świecić przykładem” poprawnej polszczyzny. Podobnie jak polonista, on także ma świecić przykładem.😊 Oczywiście nikt nie jest doskonały i każdemu mogą przytrafić się jakieś błędy. Bądźmy zatem wyrozumiali. Trochę inaczej jest z normą użytkową. O normie użytkowej mówimy w przypadku codziennej komunikacji. Wymagania dotyczące poprawności są tutaj mniejsze, można popełnić jakieś błędy, np. powiedzieć „wziąść”, zamiast „wziąć”. I tak zostaniemy zrozumiani.

Mam nadzieję, że zrozumieliście, o co chodzi z tymi normami językowymi.

Zadanie dla chętnych - krótki test.

norma językowa

Jeszcze o grzeczności

 W wykreślance znajdź wszystkie synonimy słowa "grzeczność". Możesz skorzystać ze Słownika synonimów, jeśli będziesz miał trudności, ale pewnie nie będzie takiej potrzeby. 😀 Wyrazy wpisz do zeszytu lub wydrukuj wykreślankę. Jest to zadanie dla chętnych.

wykreślanka

Zadanie dla chętnych - krzyżówka

 W związku z dzisiejszym tematem proponuję rozwiązanie krzyżówki. Będzie to okazja do przypomnienia sobie różnych pojęć, które pojawiały się na lekcjach w siódmej klasie. Po rozwiązaniu krzyżówki przepiszcie do zeszytu tylko odpowiedzi. Sprawdzimy ich poprawność. 

Tytuł krzyżówki to cytat z "Pana Tadeusza": "Nie jest nauką łatwą ani małą". Co nie jest tą nauką, dowiecie się z hasła.

"Nie jest nauką łatwą..."