Inwokacja w "Panu Tadeuszu"

 Nowe dla Was (zapewne) słowo "inwokacja" oznacza "rozbudowaną apostrofę otwierającą poemat epicki, w której autor zwraca się do muzy, bóstwa lub duchowego patrona z prośbą o natchnienie". Cytuję tu Podręczny słownik terminów literackich. Taka inwokacja rozpoczyna także "Pana Tadeusza". Początkowa apostrofa nie jest jednak zwrotem "do muzy czy bóstwa". Osoba mówiąca zwraca się do Litwy - Ojczyzny. To podniosłe wezwanie od razu wskazuje główny temat utworu: Ojczyznę. Do pewnego zamieszania w naszych umysłach może przyczynić się zwrot: "Litwo! Ojczyzno... Dlaczego Mickiewicz rozpoczął swój utwór, który jest przecież polską epopeją narodową od zwrotu do Litwy? W gruncie rzeczy sprawa jest prosta i każdy, kto zna trochę historię Polski wie, że Polska i Litwa przez kilka stuleci tworzyły jeden organizm państwowy, unię, której zwornikiem była osoba władcy - króla. Mickiewicz był Polakiem urodzonym i dorastającym na Litwie. Jego najbliższą Ojczyzną były właśnie okolice litewskiego Nowogródka. Studiował w Wilnie. Kiedy myślimy o ojczyźnie, przychodzi nam przede wszystkim pejzaż naszej okolicy, regionu. Tak to właśnie jest.

Zwróćcie uwagę, że osoba mówiąca w Inwokacji zwraca się w dalszej kolejności do Panny Świętej - Matki Boskiej Częstochowskiej oraz Ostrobramskiej. Pierwszy wizerunek jest otaczany wyjątkową czcią przez Polaków, drugi znajduje się w Ostrej Bramie w Wilnie i jest świętością dla wiernych na Litwie. Osoba mówiąca wspomina jakieś zdarzenie z dzieciństwa, jakąś cudowną interwencję Matki Boskiej, która sprawiła, że mimo choroby wrócił do zdrowia. Teraz prosi Maryję o to, by za sprawą cudu pozwoliła mu wrócić do Ojczyzny, ma nadzieję, że nastąpi to wkrótce. Skoro w tej chwili nie jest to możliwe, pragnie przynajmniej duchowo przenosić się: "do tych pagórków leśnych, do tych łąk zielonych". "Pan Tadeusz" będzie dla Mickiewicza i innych emigrantów polskich cudowną podróżą w wyobraźni do "kraju lat dziecinnych".

Dzisiaj zamieszczam planszę do Inwokacji, z której skorzystamy na lekcji. Aby nie komplikować, nazwijmy osobę mówiącą narratorem. Przecież "Pan Tadeusz" to poemat epicki.

Przedstawiamy bohaterów lektur - "Hobbit" i "Ania z Zielonego Wzgórza". Prace plastyczne zespołów z klas VI E i VI B

 W klasach szóstych omawiamy lektury: "Hobbita" i "Anię z Zielonego Wzgórza". Na dzisiejszych zajęciach kilkuosobowe zespoły zmagały się z zadaniami, które wymagały nie tylko znajomości utworów, ale także umiejętności plastycznych. Trzeba było na przykład narysować portret jakiegoś bohatera oraz opisać tę postać. Tak jak się umawialiśmy, zamieszczam na blogu wasze prace. Gratuluję wszystkim pięknych rysunkowych notatek. Niektórzy jeszcze dokończą swoje plansze i dołączę je w przyszłym tygodniu.

Poznajcie dziwnych bohaterów "Hobbita". Pracę wykonały: Iga, Ola, Julka, Stella, Zuzia i Lena z klasy VI E.

Grupa chłopców: Marcel. Szymon, Alan, Kamil i Mikołaj - rysowała i opisywała Smauga. Oto ich praca:

Alan, Arek, Dawid, Kuba i jeden jeszcze Kuba opracowali grę planszową na podstawcie "Hobbita". Gra nie jest jeszcze dokończona, ale także ją publikujemy.

Z klasy VI B, która miała zadania związane z lekturą "Ania z Zielonego Wzgórza", prezentuję planszę  Igi, Julki, Łucji i Sary poświęconą  Maryli i Mateuszowi. 

O Mickiewiczu w Paryżu, tęsknocie i "Panu Tadeuszu"

 Każdy był kiedyś daleko od domu. Z wizytą u rodziny, na koloniach, na wycieczce... Na początku jest zazwyczaj fajnie, ale po pewnym czasie najczęściej zaczynamy myśleć o naszym pokoju, dobrze znanych kątach. No i o najbliższych oczywiście. Zaczyna nas kąsać tęsknota - uczucie niezbyt przyjemne. 

Tego uczucia często też doświadczają przymusowi emigranci. Mickiewicz w latach 20-tych XIX wieku znalazł się na emigracji, wyjechał z ojczystej Litwy. Jak już wiecie początkowo przebywał w Rosji, tam powstały znane nam już "Sonety krymskie", potem udał się przez Niemcy do Francji. To w stolicy Francji - Paryżu powstawało arcydzieło zrodzone z tęsknoty - "Pan Tadeusz". Musimy pamiętać o tym, jaki to jest czas. Właśnie klęską zakończyło się powstanie 1830 roku, nazwane później listopadowym. Wielu powstańców w obawie przed represjami wyjechało z Polski za zachód. Była to tzw. Wielka Emigracja. Czy obraz tych wydarzeń odnajdujemy w "Panu Tadeuszu"? Tak, ale trzeba doczytać epopeję do samego końca - do Epilogu. Tak naprawdę to dopiero ta część pozwala nam zrozumieć, dlaczego Mickiewicz napisał swoje arcydzieło.

A zatem "Pana Tadeusza" zaczniemy czytać od końca! W epilogu pisze Mickiewicz o fatalnej atmosferze wśród emigrantów polskich, o kłótniach, sporach, smutnych wiadomościach dochodzących z kraju, braku nadziei... "Biada nam zbiegi, żeśmy w czas morowy/ Lękliwe nieśli za granicę głowy."

W tej przykrej sytuacji poeta chce szukać wytchnienia. Radość dają mu spotkania z przyjaciółmi przy kominku, gdzie można powspominać szczęśliwe lata, spędzone w ojczystym kraju. Jawi się on emigrantom jako kraina beztroski i szczęścia. 

"Dziś dla nas w świecie nieproszonych gości,

W całej przeszłości i w całej przyszłości

Jedna już tylko jest kraina taka,

W której jest trochę szczęścia dla Polaka.

Kraj lat dziecinnych! On zawsze zostanie

Święty i czysty, jak pierwsze kochanie."

Do tego kraju poeta chciał powrócić, choćby w wyobraźni. Zapamiętane z dzieciństwa i młodości krajobrazy nosił w sercu będąc daleko od ojczyzny. Teraz one wróciły z wielką siłą, kiedy przebywał "na paryskim bruku". Wróciły także na kartach epopei, czyli "pana Tadeusza" już od początkowych wersów: "Przenoś moją duszę utęsknioną do tych pagórków leśnych, do tych łąk zielonych."

Czytanie "Pana Tadeusza" jest dużym wyzwaniem dla nas, dla Was. Spróbujemy zmierzyć się z tym dziełem w ósmej klasie. Może pomogą w tym trochę rysunkowe notatki. Na tym blogu znajdziecie już wpisy z lat ubiegłych. Dotyczą one trzech pierwszych ksiąg. Postaram się dodawać kolejne rysunki. Dzisiaj plansza wprowadzająca - świat przedstawiony "Pana Tadeusza" - bohaterowie, miejsca, a także geneza utworu, o której pisałem.